Kościół p.w. św. Wawrzyńca
 |
 |
Pierwsze wzmianki o Studzieńcu pochodzą z 1255 r. kiedy książę głogowski Konrad I przekazał wieś kole-giacie głogowskiej. W tym czasie we wsi znajdował się już prawdopodobnie kościół p.w. św. Wawrzyńca (wzmiankowany w 1376 r.). Powstała w poł. XIII w. wczesnogotycka świątynia składała się pierwotnie tylko z zamkniętego wielobocznie prezbiterium. Wzniesiono go z kamienia i rudy darniowej (materiał budowlany popularny w okolicach Kożuchowa). W XIV w. do prezbiterium dobudowano nawę o tej samej szerokości i wysokości oraz zakrystię. W XVI w. nad prezbiterium założono pozorne sklepienie, które pokryto renesan-sową polichromią. Całość budowli nakryto dachem krytym gontem. Nie wiemy, czy kościół w średniowieczu posiadał dzwonnicę, zachowany współcześnie dzwon z 1479 r. wskazywać może na jej istnienie. Nową, wolnostojącą, drewnianą dzwonnicę wzniesiono od zachodu w osi kościoła w 1753 r. Do czasów I wojny światowej znajdowały się na niej dwa dzwony – w 1917 r. jeden z nich zdjęto i przetopiono na cele wojskowe. Jeszcze w XV w. kościół otoczono kamiennym murem, w XVI w. w ścianach wewnętrznych umieszczono kamienne tablice nagrobne właścicieli wsi. W XIX w. trzy zachowane epitafia figuralne przeniesiono na zewnątrz kościoła (elewacja prezbiterium). Architektura kościoła na przestrzeni wieków nie uległa większym przekształceniom. Wyposażenie kościoła pochodzi z czasów renesansu i baroku. Ze średniowiecznych za-bytków wymienić należy wspomniany dzwon i drzwi z ozdobnymi okuciami, renesansowa polichromia na stropach konserwowana była w 1908 i 1957 r. Parafia w Studzieńcu zlikwidowana została po 1945 r., od lat 50.XX w. kościół podlega parafii św. Antoniego w Nowej Soli. W 1957 r. wymieniono pokrycie dachu kościoła a w 1983 r. wnętrze konstrukcyjne dzwonnicy w części parterowej zamieniono na salkę katechetyczną.
Ze strony: Zabytki sakralne powiatu nowosolskiego
Płyta nagrobna Joachima Dyherrn
I. Zlokalizowana w zachodniej wewnętrznej elewacji kościoła pod wezwaniem św. Wawrzyńca, wmurowana w ścianę. Na podstawie danych znajdujących się na płycie, datowana na XVI wiek około 1572 roku.
II. Materiałem, który posłużył do wykonania płyty był piaskowiec, pomnik ma kształt prostokąta o wymiarach 77 cm x 59 cm, szerokości bordiury 6,5 cm oraz wysokości liter 2,5 cm. Głównym elementem zdobniczym płyty jest pole inskrypcyjne i napis wykonany w języku niemieckim, kapitałą rzymską o treści:
AL HIE LIGT BEGRABE NIDES / EDLEN WOHL EHRENVESTEN WOLBENAMTEN JOACHIME DIE / AVS THEM TWEN DER DE […] JOACHIM GENA / (ALHIE) NDT HAT GELEBT 2. IAHR WENI / GER FUN WOCHEN IST IM 1572 IARE DEN / 29 MARTII SELIGLICHE VOR / SCHIDEN DEM GOT EINE FROLICHE / NDT (HAT GELEBT) ,, AVFERSTEHUNG VOR’’ / LEIHE AMEN
oraz cztery kartusze herbowe z klejnotami i labrami znajdujące się wewnątrz płyty, symbolizujące rody: Dyherrn (pierwszy kartusz w lewym górnym rogu), Kittlitz (drugi kartusz w prawym górnym rogu), Unruhe (trzeci kartusz w lewym dolnym rogu), oraz czwarty kartusz podpisany na płycie jako Rechenberg.
III. Płyta zachowana w dobrym stanie, czytelna, w dolnej partii płyty, niektóre litery zatarte, w całości pobielona od wapna, prawdopodobnie podczas malowania kościoła.
IV. Na płycie został upamiętniony Joachim von Dyherrn zmarły w 1572 roku wieku 2 lat.
- Zdjęcie oraz tekst pochodzą z opracowania Artura Ladry "Zabytki epigrafiki na elementach sepulklarnych w średniowiecznych, wiejskich kościołach powiatu nowosolskiego do roku 1815" - Zielona Góra 2005
Płyta nagrobna Barbary von Rodenbergerin (Rotenburg)
I. Zlokalizowana w zachodniej wewnętrznej elewacji kościoła pod wezwaniem św. Wawrzyńca, wmurowana w ścianę. Na podstawie danych znajdujących się na płycie, datowana na XVII wiek, około 1626 roku.
II. Wykonana z piaskowca, prostokątna o wymiarach 2,50m x 85 cm, długości pola inskrypcyjnego w górnej partii płyty równej 26 cm, oraz wielkości liter 3cm. Centralnym punktem płyty jest przedstawienie figuralne osoby upamiętnionej, ukazanej jako dostojna, bogato ubrana kobieta w długiej sukni sięgającej stóp zdobnej w dwa dekoracyjne pasy z rzędami kwiatów, rozszerzanej ku dołowi, z widocznymi pofałdowaniami na wierzchu ubrania, z bufiastymi poduszkami na ramionach, na przedramionach wąskimi rękawami, z wysokim gorsetem okalającym szyję. W dolnej części sukni po dwóch stronach płyty znajdują się dwa kartusze herbowe. Na głowie ma dopasowany czepiec wraz ze zdobioną w pionowe pasy czapką. Ustawiona jest w pozycji frontalnej twarzą do wejścia do kościoła, ze złożonymi do modlitwy rękoma. Najwyższy element płyty stanowi portal, pod nim znajduje się pole inskrypcyjne, na którym umieszczony jest napis w języku niemieckim, pisany kapitałą rzymską o treści:
ANNO 1626 AM RAUF IBER ERVNG ZWISCHEN IS ZWISCHEN 4 STVD VND 5 AN / DER HALBEN UHR IST DIE EDLSE ERENDUGENT REICHE FRAV / BARBARA GEBORNE RODENBERGERIN VON BEVTNITZ DES EDLEN WOLERNUESTEN WOLBENAM: / TEN HER HANS VON WARNSTORF AVF KUNA ELICHE HAVSER AV IN GOT SELIGVT: / END SCHLAFEN IBES ALTTERS 16 IAR DER GOT GENEDIC VND BARMHERTZIG SEIN WOLTE
Na płycie znajdują się cztery kartusze herbowe z klejnotami i labrami w czterech rogach płyty po dwa na lewa i prawą stronę ( o dwóch z nich wcześniej wspomniałem), zostały rozpoznane jako kartusze symbolizujące rody: pierwszy od lewej w górnym narożu ród Rotenburg, drugi w prawym górnym narożu ród Kittlitz, trzeci w lewym dolnym narożu ród Grunberg, oraz czwarty w dolnym prawym narożu ród Burchersdorf.
III. Osobą upamiętnioną na płycie jest Barbara von Rodenbergerin (Rotenburg), zmarła w 1626 roku w wieku 16 lat.
IV. Stan zachowania płyty jest dobry, napisy w polu inskrypcyjnym widoczne, jedynie pierwsza górna linijka (wers) sprawia trudności w odczytaniu gdyż jest zatarta. Płyta została w całości pobielona, prawdopodobnie podczas malowania kościoła.
- Zdjęcie oraz tekst pochodzą z opracowania Artura Ladry "Zabytki epigrafiki na elementach sepulklarnych w średniowiecznych, wiejskich kościołach powiatu nowosolskiego do roku 1815" - Zielona Góra 2005
Płyta nagrobna Nieznanej kobiety z rodu von Stosch, żony Christopha Diren
I. Zamontowana za pomocą kotew we wschodniej zewnętrznej ścianie kościoła filialnego pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Wykonana pod koniec XVI wieku, około 1584 roku, autor płyty nie jest znany.
II. Płyta renesansowa w kształcie prostokąta, wykonana z piaskowca, o wymiarach 180 cm x 88 cm, szerokości pola inskrypcyjnego 10, 5 cm oraz długości tegoż pola równej 180 cm, litery w polu inskrypcyjnym mają długość 3cm. Z przedstawieniem figuralnym kobiety stojącej w pozie frontalnej, postać jest centralnie wkomponowana w płytę. Przedstawiona kobieta jest ubrana w długą suknię, z uniesionymi i złożonymi do modlitwy rękoma, na wysokości piersi, z czepkiem założonym na głowie, chustą zawiązaną pod szyją, opadającą na ramiona. Fałdy sukni rozszerzają się ku dołowi, są proste, linearne. Przedstawienie postaci rozsadza ramy płyty, w którą została wpisana. Na bocznych i górnych obrzeżach płyty znajduje się napis w języku niemieckim, wykonany kapitałą rzymska, który udało mi się po części rozczytać, o treści:
IM 1584 IAR DEN 26 MIN [...] ZU MHERTZOG [...] DV STOSCHEN [...] / MELCHIOR VON BRAVNSCHVON WEICHNITZ [...] / HAVSSEN WITTWE [...] BEI. CHRISTOF DIREN IRER ERZOGENEN TOCHTER VND EREVNDEN [...]GRABEN GOT VOR LEIHE IHRE IN FROLICHE AFFER: / STEHVNG. AMEN MELCHIOR VON BRAVNSCHVON
Na płycie znajdują się motywy heraldyczne w postaci czterech tarczy herbowych z klejnotami i labrami, z wypisanymi ponad herbami nazwami rodów (czytelny tylko jeden napis w lewym górnym rogu przy tarczy herbowej o treści ,, DV STOSCHEN’’. Ponadto udało mi się rozpoznać znajdujące się na tarczach herbowych, kolejne herby należące do rodów: von Deir oraz Rotenburg, w chwili obecnej nie udało mi się odczytać ostatniego z nich. Na płycie występują ślady korozji kamienia, spowodowane wpływem czynników atmosferycznych, szczególnie na twarzy upamiętnionej oraz na obrzeżach pomnika. Płyta pomalowana jest farbą emulsyjną. Inskrypcja w większości nieczytelna.
- Zdjęcie oraz tekst pochodzą z opracowania Artura Ladry "Zabytki epigrafiki na elementach sepulklarnych w średniowiecznych, wiejskich kościołach powiatu nowosolskiego do roku 1815" - Zielona Góra 2005
Płyta nagrobna Nieznanej kobiety z bliżej nieokreślonego rodu
I. Zamontowana za pomocą kotew we wschodniej zewnętrznej ścianie kościoła filialnego pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Wykonana pod koniec XVI wieku, renesansowa, autor płyty nie jest znany.
II. Wykonana z piaskowca, zachowana we fragmencie, brak jest płyty tworzącej ramy dla całej konfiguracji, obecne wymiary zachowanej części płyty (przedstawienia figuralnego) wynoszą 156cm x 73cm. Do obecnych czasów zachowała się jedynie postać stojącej kobiety, w pozycji frontalnej ze skrzyżowanymi rękoma, na wysokości stanu. Postać ubrana jest w długą suknię rozszerzoną ku dołowi, głowę ma przykrytą niskim, dopasowanym czepcem z chustką okrywającą włosy. Suknia z kryzą wokół szyi jest bogato zdobiona, z bufiastymi rękawami, poniżej znajdują się wąskie rękawy z dekoracyjnymi pasami. Na szyi ma zawieszone dwa łańcuchy. W dolnej partii, na narożnikach sukni występują motywy heraldyczne, dwie tarcze herbowe z klejnotami i labrami, według moich ustaleń prawdopodobnie należącymi do rodów: pierwszy - Unruhe, oraz drugi kartusz należący do rodów Wulfen (?) lub Hinspberg (?).
III. Stan zachowania płyt bardzo zły, brak prostokątnej ramy tworzącej całokształt płyty, zachowana część prawie w całości pokryta korozją, oraz emulsją. Postać ma odłamaną lewą rękę w okolicy łokcia. Twarz zamazana, niewyraźna. Powinna zostać poddana zabiegom konserwatorskim.
- Zdjęcie oraz tekst pochodzą z opracowania Artura Ladry "Zabytki epigrafiki na elementach sepulklarnych w średniowiecznych, wiejskich kościołach powiatu nowosolskiego do roku 1815" - Zielona Góra 2005
Płyta nagrobna Nieznanej kobiety, według moich ustaleń pochodzącej z rodu Abschatz
I. Zamontowana za pomocą kotew we wschodniej zewnętrznej ścianie kościoła filialnego pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Wykonana pod koniec XVI wieku około 1594 roku., Płyta wykonana w stylu renesansowym, autor nie jest znany.
II. Jako główny budulec do jej utworzenia posłużył piaskowiec. Opisywany obiekt ma kształt prostokątnej płyty o wymiarach 180 cm x 88cm, oraz wysokości liter 3cm. W centralnym punkcie płyty znajduje się kobieta w pozycji frontalnej, stojącej, z rękoma złożonymi do modlitwy, zgiętymi w łokciach, głową nakrytą wysokim czepcem z chustą zawiązaną pod brodą, która opada na ramiona. Ubrana jest w suknię, która rozszerza się ku dołowi, rękawy sukni znajdujące się w okolicach ramion mają kształt lekko bufiasty i zawężają się przy łokciach. Na sukni występują fałdy zaznaczone linearnie. Obrzeża płyty ( szerokie na 11,5cm) są pokryte zatartą mało czytelną inskrypcją w języku niemieckim wykonaną kapitałą rzymską. Część tekstu udało mi się odczytać, jego treść jest następująca:
IM 1594 IAR[...] ADE MARTY IST / IN GOT SELIGLICHEN [...] ERSTEDLE VND VIELEVGENTER EIGIE [...] BEGRABEN GO. VOR LETHE ICH / VND DV ZVM [...] SCHATZEN GEORG VON KOTWITZ AV GIPS [...] / SCHENE EHE GERIW IST BEI. CHRISTOF [...] HERTZOG SWALDE GESTORBEN [...] VNS ALLEN EIN EROLICHE AWF ERS
Na płycie znajdują się zdobnicze elementy heraldyczne, cztery tarcze herbowe z klejnotami i labrami. Według przeprowadzonych przeze mnie badań pierwszy herb w górnym lewym narożniku należał do rodu von Abschatz, co świadczyć może o pochodzeniu z tego rodu kobiety upamiętnionej na płycie, następne prawdopodobnie należały od rodów: von Stosch (w górnym prawym narożniku), do rodu Kittlitz (w lewym dolnym narożniku) i ostatni do rodu Löben (prawe dolne naroże płyty).
III. Płyta zachowana w złym stanie, widoczna korozja kamienia, zatarte rysy twarzy przedstawionej osoby, płyta w całości pokryta farbą emulsyjną. Większa część napisu na płycie nieczytelna.
- Zdjęcie oraz tekst pochodzą z opracowania Artura Ladry "Zabytki epigrafiki na elementach sepulklarnych w średniowiecznych, wiejskich kościołach powiatu nowosolskiego do roku 1815" - Zielona Góra 2005
